Uit een evaluatie van de opkomstplicht naar aanleiding van de lokale verkiezingen van 13 oktober blijkt dat vooral jongeren, kortgeschoolden en mensen van vreemde origine minder deelnemen aan de verkiezingen. Zo daagde bijna de helft van de jongeren niet op. Ook het sociaal weefsel in een gemeente speelt een rol.
Weinig interesse bij jongeren voor gemeenteraadsverkiezingen: “Bijna de helft bleef thuis”
12 uur geleden
Sinds de vorige gemeente- en provincieraadsverkiezingen is het voor kiezers wettelijk niet langer verplicht om hun stem te gaan uitbrengen. In opdracht van minister Crevits werd een evaluatierapport opgemaakt dat meer inzicht biedt in de afschaffing van de opkomstplicht bij de verkiezingen van 13 oktober 2024. De impact van de maatregel, de motivatie en het gedrag van kiezers werden onderzocht.
Weinig interesse bij jongeren
Meer dan 3,1 miljoen mensen of 63,5 procent van de stemgerechtigden in Vlaanderen brachten op 13 oktober een stem uit. Met het verdwijnen van de opkomstplicht in Vlaanderen was de deelnamegraad 29 procent lager. Dat is lager dan experts hadden verwacht.
Er zijn verschillende redenen waarom mensen al dan niet gaan stemmen. De belangrijkste reden is niet van principiële, maar eerder van praktische aard namelijk “onmogelijkheid” wegens ziekte, vakantie of andere geplande activiteiten. Daarnaast spelen ook politieke beweegredenen en een gebrek aan kennis die burgers ervaren mee.
Opvallend: uit de studie blijkt dat 56 procent van de 18-24-jarigen naar de stembus trok. Hoe ouder de Vlaming, hoe groter de kans dat die wel zijn stem uitbracht.
Overheidscampagnes blijken weinig effect te hebben om mensen te overtuigen.
Groot verschil tussen gemeenten: Wemmel lage opkomst, Bever hoge
De opkomstcijfers lopen sterk uiteen tussen de gemeenten in Vlaanderen. De helft van de gemeenten kent een opkomst tussen de 62 en 68 procent. De laagste deelnamegraad kenden Eeklo (53.7 procent), Wemmel (55.1 procent) en Menen (56.0 procent). De deelnamegraad was het hoogst in Voeren (78.7 procent), Bever (79.3 procent) en Mesen (81.7 procent).
Een analyse toont dat de deelnamegraad aan de gemeenteraadsverkiezingen het grootste is in die gemeenten waar een groter aandeel van de bevolking hoger opgeleid is en een groter inkomen heeft. De opkomst ligt ook hoger in gemeenten waar de sociale cohesie groter is.
Reactie Crevits
“De opkomstplicht roept heel wat uiteenlopende meningen op. Uit het evaluatierapport blijkt dat er een grote rol is weggelegd voor politici om de politieke interesse en belangstelling van mensen terug te winnen, zodat ze gemotiveerd zijn om hun stem uit te brengen. Ik ga deze evaluatie en de beslissing rond de toekomst van de opkomstplicht binnen de Vlaamse Regering bespreken”, zegt Vlaams minister van Binnenlands Bestuur Hilde Crevits, die zelf de opkomstplicht opnieuw wil invoeren. Of het zo ver komt, is nog maar de vraag want N-VA is contra. Crevits vindt alleszins dat er meer opties moeten komen om te stemmen, zoals het stemmen per brief.
